text size : Small Medium Large

Database for Ottoman Inscriptions | Osmanl Kitabeleri Projesi

III. Ahmed Çeşmesi ve Sebili  

çeşme-sebil < ID K1833Yapım kitabesi

Manzum kitabe  , Türkçe

  •  kıt’a , [07] Müstef‘ilün Müstef‘ilün Müstef‘ilün Müstef‘ilün
click thumbnails to enlarge
thumbnail thumbnail thumbnail thumbnail thumbnail thumbnail thumbnail thumbnail thumbnail thumbnail
photo of inscription

Şāhenşeh-i ʿālī-neseb sulṭān-ı memdūhü’l-ḥaseb
Fermān-dih-i Rūm u ʿArab Ḫān Aḥmed-i kişver-küşā

ʿAdl ü kerāmet menbaʿı şems-i velāyet maṭlaʿı
Dergāhınıŋ her mıṣraʿı şehbāl-i sīmurġ u hümā

Ẕātı mülūke āb-ı rū şemşīri bāġ-ı fetḥe cū
Gülzār-ı mülke verdi ṣu mīzāb-ı kilki dā’imā

Hem pādişehdir hem velī ẕātında olmuş müncelī
ʿAdl-i ʿÖmer cūd-ı ʿAlī ḫulk-ı Muḥammed Muṣṭafā

Destinde devlet ḫātemi ḳılmış musaḥḥar ʿālemi
Ḥaḳ resm-i ism-i aʿẓamı naḳş-ı cebīn etmiş oŋa

Ḥayret verir ṣad ḳayṣere ġālib hezār İskender’e
Ḥükmü revān her kişvere fermān-ber-i şāh u gedā

Hem ḥāmī-i Beytü’l-ḥarem hem ḫādim-i şāh-ı ümem
Rūm u ʿArab mülk-i Acem maḥkūmudur ser-tā-be-pā

Oldur imāmü’l-müslimīn ẓıll-ı Ḫudāvend-i muʿīn
Bā-naṣṣ-ı Ḳur’ān-ı mübīn emrine vācib iḳtidā

Şehler oŋa kişver verir ol şehlere efser verir
Seyfine düşmen ser verir olduḳça tuġu ser-nümā

Ol menbaʿ-ı cūy-ı merām ol maḳsem-i rızḳ-ı enām
Olsun ilā-yevmi’l-ḳıyām şāhān-ı dehre mültecā

İskender edip cüst-cū ẓulmetde gezmiş sū-be-sū
Bāb-ı Hümāyūn’unda bu ettd revān āb-ı beḳā

Bu ṭarḥ-ı pāk-ı ḫurremi sevḳ etdi ṣadr-ı aʿẓamı
Dāmād-ı ḫāṣṣ-ı ekremi hem-nām-ı ceddü’l-en biyā

Oldu o düstūr-ı celīl bu ḫayr-ı cārīye delīl
Ḫalḳa edip Zemzem sebīl celb etdi ol şāha duʿā

Ol şehriyār-ı zer-nis̱ār beẕl etdi māl-ı bī-şumār
Yapdı sebīl ü çeşmesār me’cūr ola rūz-ı cezā

Bu mevḳiʿi ābād edip bu ṭarḥı nev-icād edip
Rūḥ-ı Ḥüseyn’i şād edip etdi sebīl āb-ı ṣafā

Bu ʿayna ey sāfī-derūn destini Kevs̱er gibi ṣun
Her ḳaṭre-i ṣafvet-nümūn olmaḳda bir ʿayn-ı şifā

Ābı zülāle mā-ṣadaḳ ṭāḳı felekle yek-nesaḳ
Gök ḳubbeniŋ altında baḳ var mı bu resme bir binā

Olduḳça ber-cā mihr ü māh zīb-i serīr olsun o şāh
Ṣadr-ı güzīnin yā İlāh etme rikābından cüdā

Ey Ḫusrev-i ʿāli-tebār āsārıŋa yoḳdur şumār
Ammā bu dil-cū çeşmesār oldu ʿaceb ḥayret-fezā

Baḳ sīm ü zerden ṭāsına Āb-ı ḥayāt-efzāsına
Beŋzer gümüş saḳḳāsına bekler ḳapıŋ ṣubḥ u mesā

Yaptıŋ sarāy meydānına ḳıldıŋ salā ʿaṭşānına
Cennet’te Kevs̱er yanına gūyā ki ḳaṣr etdiŋ binā

Altun ṣuyun edip sebīl yapdıŋ ʿuyūn u selsebīl
Birine biŋ ecr-i cezīl versin cenāb-ı Kibriyā

Medḥinde ḫāmem oldu lāl iẓhār-ı ʿacz etdi maḳāl
Evṣāfıŋ eylerken ḥayāl hātiften erdi bu nidā

Vehbī ḥamūş ol beste-leb ḥaddiŋ değil eyle edeb
Senden muḳaddem oldu hep şāʿirlere birden ṣalā

Vaṣfında edip güft-gū çoḳ kimse döktü āb-ı rū
Etdirdi āḫir ser-fürū ol ḥusrev-i şevket-nümā

Tārīḫ içün dānişverān ḥayrette iken nāgehān
Buldu şehenşāh-ı cihān bir mıṣraʿ-ı ʿālem-behā

Her lafẓı baḥr-i mevc-zen maʿnāsıdır dürr-i ʿAden
Görmek dilerseŋ oŋu sen ey teşne-i ḥüsn-i edā

Tārīḫi Sulṭān Aḥmed’iŋ cāri zebān-ı lūleden
Aç besmeleyle iç ṣuyu Ḫān Aḥmed’e eyle duʿā
1141
 

اچ بسمليله ايچ صويى خان احمده ايله دعا 

 

Poet
Seyyid Vehbî
Information on the poet
ö. 1149 [1736-37]. III. Ahmed döneminin önde gelen şairlerindendir. İlk mahlası, Hüsâmî’dir. İstanbul’da müderrislik, Kayseri, Manisa ve Halep’te kadılık görevinde bulundu. Dîvân’ı, Nakkaş Levnî tarafından minyatürlenen Sûrnâme’si, Hadîs-i Erbâin Tercüme’si vardır.
Notes on text
Tarih kitabesi Bab-ı Hümayun’a yakın yüzdeki sebilin üstünde başlar, sebillerin her şebekeli yüzünün üstünde iki satırlık birer beyit ve Ayasoya’ya bakan yüz hariç, çeşmeli her yüzde iki sütuna dörder beyit olmak üzere binayı çevreler.
III. Ahmed tarih mısraını kendisi söylemiş ve şairlerden bunu tamamlayan manzumeler talep etmiştir. Yapılan çeşmelere hakkedilecek şiirleri seçmek için müsabakalar yapıldığı bilinmekteyse de, ne kadar mükâfat verildiği ve bu çeşme için nasıl bir yarışma olduğu hakkında şimdilik elimizde bir belge yoktur.
SK-Lala İsmail’de başlık: Tārīḫ ez-zāde-i ṭabʿ-ı hümāyūn-ı şehenşāh-ı Cem-vaḳār-ı Ḫān Aḥmed-i S̱̱ālis̱; SK-Mihrişah’da başlık Mıṣraʿ-ı tārīḫ ez-zāde-i ṭabʿ-ı hümāyūn Ḫān Aḥmed-i Ġāzī, nüvişte-end ber şāḳ-ı bāb-ı selsebīl-i celīl
Notes about Abjad
Tam tarihtir.

Inscription

Condition of the inscription
yerinde mevcut
Type of script
ta‘lîk
Notes on inscription
 

Notes

MSS
Vehbî, Dīvān, Ali Emirî Mnz. 497, y. 186b-187a; Beyazıt Devlet Kütüphanesi-Veliyüddin Efendi 2702, y. 79a-80a; İstanbul Üniversitesi-TY 5506, y. 189a-b; İstanbul Üniversitesi-TY 5522, y. 90a-b; Österreichische Nationalbibliothek-Mixt 46, y. 72b-73a, Süleymaniye Kütüphanesi- Lala İsmail 500, y. 102a-103a; Süleymaniye Kütüphanesi-Mihrişah 369, y. 194b-195a.
References
Joseph v. Hammer-Purgstall, Constantinopolis und der Bosporus, c. 1 (Pesth, 1822; Tıpkıbasımı Osnabrück, 1967). 1, 544-545, XXVI-XXIX, XLVIII-LI.
Meḥmed ʿĀrif, “Silsile-i Vukūʿāt-ı Devlet-i ʿAliyyeden Żabt Edilmeyen 1142 Senesi Ḥādisātı,” Tāriḫ-i ʿOs̱mānī Encümeni Mecmūʿası, s. 1 (1328 [1910]): 61, dpt. 1.
H. G. Dwight, Constantinopel: Old and New (New York, 1915), 379-380.
İzzet Kumbaracılar, İstanbul Sebilleri (İstanbul, 1938), 34-35.
İbrahim Hilmi Tanışık, İstanbul Çeşmeleri I: İstanbul Ciheti (İstanbul, 1943), 134-135.
Cavid Baysun, Manzûm Kitâbeli İstanbul Çeşmeleri, Türk Tarih Kurumu Y-459, 6/196.
[İbrahim Hakkı [Konyalı], İstanbul Abideleri (İstanbul, 1940), 117-119.
Semavi Eyice, “İstanbul: Tarihî Eserler [Su ve Su Mimarisi ile İlgili Kısım],” İslâm Ansiklopedisi, 1977.
"Ahmed III Çeşmesi," İstanbul Ansiklopedisi, yay. Reşad Ekrem Koçu, 1958.
Semavi Eyice, Petit guide a travers les monuments byzantins et turcs (İstanbul, 1955), 12.
Münir Aktepe, “Ahmed III”, TDVİA, c. 2 (1989), 34-38.
Affan Egemen, İstanbul’un Çeşme ve Sebilleri (İstanbul, 1993), 80-85.
Ayla Ödekan, "Ahmed III Sebili ve Çeşmesi," Dünden Bugüne İstanbul Ansiklopedisi, 1993.
Hatice Aynur, Hakan Karateke, III. Ahmed Devri İstanbul Çeşmeleri: 1703-1730 (İstanbul, 1995), 175-180.
Ömer Faruk Şerifoğlu, Su Güzeli: İstanbul Sebilleri (İstanbul, 1995), 58-62.
Hamit Dikmen, “Seyyid Vehbi,” TDVİA, c. 37 (2009), 74-75.